Sondażowe badania archeologiczne odgrywają kluczową rolę w procesie odkrywania i dokumentowania dziedzictwa kulturowego. To pierwszy etap badań terenowych, którego celem jest określenie potencjalnej wartości archeologicznej danego obszaru.
Sondażowe badania archeologiczne wykorzystuje się do wstępnej oceny terenu, identyfikacji stanowisk archeologicznych oraz planowania dalszych, bardziej szczegółowych prac wykopaliskowych.
Definicja i cel sondażowych badań archeologicznych
Sondażowe badania archeologiczne to wstępne, eksploracyjne badania terenowe wykonywane przed przystąpieniem do pełnowymiarowych wykopalisk archeologicznych. Ich podstawowym zadaniem jest:
- weryfikacja obecności stanowisk archeologicznych,
- określenie zakresu i charakterystyki zastanych stanowisk archeologicznych,
- ocena, czy stanowiska wymagają dalszych, bardziej szczegółowych badań.
Zakres i skala tak zdefiniowanych badań sondażowych mogą się znacznie różnić w zależności od wielkości i charakterystyki badanego terenu, a także celów badawczych. W praktyce badania sondażowe mogą obejmować zarówno niewielkie obszary, jak i rozległe tereny planowanej inwestycji budowlanej.
Metody i techniki stosowane w sondażowych badaniach archeologicznych
Podczas sondażowych badań archeologicznych wykorzystuje się różnorodne metody i techniki. Każda z tych metod ma swoje specyficzne zastosowanie i dostarcza unikalnych informacji o strukturze i składzie badanych obszarów.
Metody i techniki stosowane w sondażowych badaniach archeologicznych dzielimy na:
- badania powierzchniowe: inspekcja wizualna, zbieranie próbek powierzchniowych,
- geofizyczne metody sondażowe: magnetometria, elektrooporowe badania geofizyczne, radar penetrujący grunt (GPR),
- techniki powierzchniowe: fotografia lotnicza i teledetekcja, skaning laserowy.
Wykopy sondażowe
Wykopy sondażowe to małe, kontrolowane wykopy wykonywane w strategicznych miejscach na podstawie wyników badań powierzchniowych i geofizycznych. Celem tych wykopów jest weryfikacja i bardziej dokładne zbadanie potencjalnych znalezisk. Wykopy pozwalają na ocenę stratygrafii terenu oraz identyfikację i dokumentację artefaktów znajdujących się w różnych warstwach gleby.
Podczas wykonywania wykopów sondażowych wszystkie odkryte obiekty są starannie dokumentowane. Dokumentacja obejmuje wykonywanie szczegółowych rysunków, fotografii oraz opisów znalezisk. Pozyskane w ten sposób dane są kluczowe dla dalszych analiz i interpretacji oraz dla planowania ewentualnych pełnowymiarowych wykopalisk.