nieinwazyjne badania archeologiczne

Archeologia nieinwazyjna jest coraz częściej zalecana formą badań archeologicznych w obrębie inwestycji, ponieważ odgrywa kluczową rolę w przy zarządzaniu dziedzictwem. Posiada potencjał określania zasięgu oraz lokalizowania miejsc występowania zasobów archeologicznych (tj. obiekty, warstwy, mury, fundamenty) bez naruszania gruntu. Zaletą nieinwazyjnego badania archeologicznego jest czas realizacji i uzyskanie wyników, które pozwalają określić w jakim stopniu planowana inwestycja wchodzi w kolizję z rozpoznanym stanowiskiem oraz oszacować wstępnie kosztorys ratunkowych badań wykopaliskowych.

Wśród stosowanych w archeologii metod nieinwazyjnych znajdują się metody geofizyczne.

• Metoda magnetyczna
• Metoda elektrooporowa
• Metoda georadarowa

Prospekcja geofizyczna oraz nowoczesne metody dokumentacji cyfrowej to nieinwazyjne badania archeologiczne stwarzają możliwość szybkiego i precyzyjnego wykrywania, dokumentowania i zarządzania zasobami archeologicznymi. Jest to zestaw metod i narzędzi, które roztropnie wdrażane idealnie odpowiadają na potrzeby współczesnej ochrony dziedzictwa kulturowego oraz inwestorów.

Pomiary magnetyczne

Pomiary magnetyczne umożliwiają wykrycie śladów ludzkiej działalności w przeszłości, związanej zarówno z przekształceniami terenu jak i codzienną aktywnością. Skuteczność metody magnetycznej wynika z faktu, iż większość procesów kulturowych w sposób wyraźny zmieniło właściwości magnetyczne gleby wprowadzając do niej pierwiastki podatne magnetycznie. Ze względu na prędkość pomiaru i stosunkową uniwersalność metoda znajduje zastosowanie zazwyczaj jako pierwsza w nieinwazyjnym rozpoznaniu zasobów archeologicznych.

Prospekcja magnetyczna jest metodą pasywną, która nie wymaga kontaktu z ziemią przez co procedura terenowa jest stosunkowo szybka.

Pomiary elektrooporowe

Prospekcja elektrooporowa to najdłużej wykorzystywana w archeologii metoda geofizyczna. To nieinwazyjne badanie archeologiczne polega na pomiarze cech gleb za pomocą sztucznie wygenerowanego pola elektrycznego. Prospekcja elektrooporowa ma możliwość równoczesnego prowadzenia pomiaru na różnych głębokościach, dzięki czemu uzyskujemy informacje służące zarówno rozpoznaniu charakteru podziemnych struktur jak i uzupełnieniu danych prospekcji magnetycznej (np. potencjalnie o informacje o miąższości czy głębokości zalegania warstw archeologicznych).

Metoda elektrooporowa jest zatem doskonałym uzupełnieniem innych metod, ale dobrze sprawdza się też w wykrywaniu obiektów, które znajdują się w środowisku miejskim, mają własną formę terenową i/lub są wielowarstwowe. Jest szczególnie wrażliwa na obecność reliktów architektury kamiennej, ceglanej oraz jest czesto stosowana w badaniach umocnień drewniano – ziemnych czy rozległych obiektów tj. np. glinianki, wypełniska rowów, fos.

Pomiary georadarowe

Metoda radarowa (georadarowa) jest najmłodszą i najbardziej rozpoznawalną metodą prospekcji geofizycznej w archeologii. Największą zaletą radaru jest fakt, że jednorazowy pomiar jest wykonywany od razu na wszystkich dostępnych antenie głębokościach. Można dzięki temu uzyskać trójwymiarowe odwzorowanie anomalii.
Warto pamiętać, że w przypadku badań georadarem istotna jest gęstości profilii pomiarowych – skok jakościowy pomiędzy profilem wykonanym co 1 m a co 0,5 m może być bardziej zauważalny niż w przypadku pozostałych metod geofizycznych. W przeciwieństwie do innych nieinwazyjnych badań archeologicznych, metody elektrooporowej, a szczególnie magnetycznej, radar wykrywa tylko to, co znajdzie się na drodze wysłanego przez antenę sygnału.

Pomiary ERT (tomografia elektrooporowa)

Główny obszar zastosowania nieinwazyjnego badania archeologicznego jest w obiektach o skomplikowanej stratygrafii, wielowarstwowych, szczególnie w miejscach gdzie istnieją pozostałości architektury kamiennej lub ceglanej.