Badania archeologiczne to ogół czynności i działań o charakterze naukowym, które mają służyć odkrywaniu i rozpoznawaniu zabytkowych obiektów oraz przedmiotów. Z wykorzystaniem nowoczesnych osiągnięć techniki można ustalić wiek, znaczenie, pochodzenie, przeznaczenie rzeczy i odpowiednie zabezpieczenie ich. Zazwyczaj badania archeologiczne prowadzi się w ramach wykopalisk, choć znane są także inne sposoby poszukiwania stanowisk archeologicznych.
Badania archeologiczne mogą być inwazyjne lub nieinwazyjne. W pierwszym przypadku mówimy o czynnościach, które naruszają strukturę gruntu, a w drugim o czynnościach nie pozostawiających śladu na badanym obszarze. To możliwe za sprawą nowoczesnych systemów i narzędzi, którymi operuje zespół archeologów pod przewodnictwem osoby posiadającej tytuł magistra i odbyte wymagane praktyki terenowe.
Różne rodzaje badań archeologicznych
Badania archeologiczne możemy podzielić na kilka różnych rodzajów. W zależności od tego, gdzie są wykonane i co mają udowodnić wyróżniamy:
- badania powierzchowne – są to badania nieinwazyjne mające na celu penetrację terenu w celu znalezienia zabytków archeologicznych – kurhanów, grodzisk.
- badania ratownicze – to rodzaj badań wykopaliskowych, które wiążą się z przebiegiem prac ziemnych w ramach inwestycji np. budowlanej. Dotyczą całego obszaru działki lub tylko jej fragmentu i mają na celu ustalenie występowania stanowisk archeologicznych i zasięgu, na jakim oddziałują. Wiążą się z koniecznością wykonania stosownej dokumentacji fotograficznej – skaningu LIDAR czy fotogrametrii 3D oraz analizy w tym datowania dendrochronologicznego, C14, analizy palinologicznej, archeobotanicznej,
- badania sondażowe – badania rozpoznawcze wykonywane w trakcie prac archeologicznych. Odsłania się w nich fragment jakiegoś obszaru, dzięki czemu łatwiej określić, czy w danym miejscu nie występują stanowiska archeologiczne.
Po co prowadzi się badania archeologiczne?
Zapytania o sens prowadzenia zazwyczaj kosztownych i niezwykle czasochłonnych badań archeologicznych wydają się nie milknąć. Sensem tych prac jest przede wszystkim prowadzenie obserwacji terenowych i odkrywanie istniejących stanowisk archeologicznych. To pozwala zgromadzić kompleksową wiedzę na temat naszej przeszłości, wydarzeń historycznych, odkryć, dokonań oraz wielu innych, po których nie został już inny ślad. Badania są prowadzone przez archeologów z uprawnieniami i dokumentowane w regionalnych ewidencjach obiektów zabytkowych.